Chiều ngày 26/7/2023, Viện Trần Nhân Tông, Đại học Quốc gia Hà Nội tổ chức Tọa đàm khoa học “Tương quan Tam giáo Phật – Nho – Đạo thời Mạc”.
Đến dự tọa đàm, có các lãnh đạo Học viện Phật giáo Việt Nam tại Huế, HT. TS. Thích Hải Ấn, Viện trưởng; TT. TS. Thích Không Nhiên, Phó Viện trưởng; TT. TS. Thích Nguyên Đạt, Phó Viện trưởng; đại diện lãnh đạo Học viện Phật giáo Việt Nam tại TP. Hồ Chí Minh, GS.TS. Lê Mạnh Thát, Phó Viện trưởng; đại diện lãnh đạo Viện nghiên cứu Phật học Việt Nam tại Hà Nội, TT. Thích Tiến Đạt, Phó Viện trưởng; Giám đốc Quỹ Vì tầm vóc Việt, Tập đoàn TH, bà Trần Thị Như Trang; Viện trưởng Viện nghiên cứu Hán Nôm, PGS. TS. Nguyễn Tuấn Cường.
Cùng sự tham gia của các nhà khoa học: GS.TS Đinh Khắc Thuân, Học viện Khoa học xã hội; PGS. TS. Trần Thị An, Khoa Các khoa học liên ngành (ĐHQGHN); TS. Nguyễn Văn Quý, Viện Nghiên cứu Tôn giáo; PGS.TS. Trần Thị Biển, Trường Đại học Kiến trúc Hà Nội; PGS.TS. Trần Thị Vinh, Viện Sử học; TS. Phan Đăng Thuận, Viện Sử học; GS. TS. Nguyễn Hùng Hậu, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh; PGS. TS. Chu Văn Tuấn, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Tôn giáo; PGS. TS. Đặng Văn Bài, Phó Chủ tịch Hội đồng Di sản Văn hóa Quốc gia; PGS. TS. Trần Thị Hạnh, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn; PGS. TS Trần Trọng Dương, Viện Nghiên cứu Hán Nôm; TS. Nguyễn Thọ Đức, Viện Trần Nhân Tông; PGS.TS Trần Đăng Sinh, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội.
Về phía Viện Trần Nhân Tông có PGS. TS. Nguyễn Tiến Vinh, Viện trưởng; GS. TSKH. Vũ Minh Giang, Chủ tịch Hội đồng KH&ĐT; PGS. TS. Dương Thu Hà, Phó Viện trưởng và lãnh đạo các phòng chức năng, phòng chuyên môn, Trung tâm, Văn phòng, Ban thư ký Dự án Kinh điển phương Đông, các cán bộ, giảng viên, nghiên cứu viên, nghiên cứu sinh của Viện.
Phát biểu khai mạc, PGS.TS. Nguyễn Tiến Vinh nhận định: Tam giáo gồm Phật giáo, Nho giáo và Đạo giáo là những yếu tố cốt lõi, nền tảng của văn hóa Việt Nam. Do đó, nghiên cứu về văn hóa Việt Nam không thể tách rời nghiên cứu về Tam giáo. Theo ông, khi thảo luận về bản sắc và đặc điểm văn hóa Việt Nam, có rất nhiều đánh giá khác nhau về vai trò của từng tôn giáo, tư tưởng và mối quan hệ giữa chúng nhưng đa phần các nghiên cứu gần đây đều công nhận quan điểm về một khung cấu trúc văn hóa tư tưởng Tam giáo dung thông, hội nhập là nổi bật, bao trùm và là diện mạo chung của văn hóa tư tưởng Việt Nam. Tuy nhiên, cơ cấu mối quan hệ Tam giáo là khác nhau ở từng thời kỳ lịch sử, tùy thuộc rất nhiều vào điều kiện chính trị, kinh tế, xã hội và đặc trưng văn hóa của mỗi giai đoạn đó. Vấn đề Tam giáo trong các thời kỳ lịch sử như thời Lý (1009 – 1225), Trần (1226 – 1400), Lê sơ (1407 – 1527),… đã thu hút nhiều công trình nghiên cứu, đề cập tới, tuy nhiên thời Mạc (1527 – 1677) nói chung và chủ đề tương quan Tam giáo thời Mạc nói riêng vẫn chưa được quan tâm thảo luận cả từ góc độ tư liệu, phương pháp tiếp cận cũng như các nghiên cứu đánh giá.
Việc Viện Trần Nhân Tông chủ trì tổ chức Tọa đàm khoa học “Tương quan Tam giáo Phật – Nho – Đạo thời Mạc” nhằm tạo dựng một diễn đàn khoa học để các nhà khoa học có thể nghiên cứu, thảo luận về vấn đề cần quan tâm nghiên cứu này. Từ đó góp phần thực hiện sứ mệnh nghiên cứu, bảo tồn và phát huy những giá trị tư tưởng và văn hóa truyền thống Việt Nam, góp phần vào việc xây dựng đời sống tinh thần và hệ giá trị mới cho người Việt Nam.
Tọa đàm được tổ chức nhằm thúc đẩy nhiệm vụ nghiên cứu về Tam giáo nói riêng và văn hóa truyền thống Việt Nam nói chung từ góc độ lịch sử, văn hóa, những vấn đề tư tưởng và thực tiễn. Từ đó hướng đến nhận thức sâu sắc và toàn diện hơn về giá trị di sản Phật – Nho – Đạo đối với đời sống xã hội hiện nay. Tọa đàm là diễn đàn công bố các phát hiện về tư liệu và giá trị của tư liệu mới về nhà Mạc, cũng như các tiếp cận, nghiên cứu mới đối với Phật giáo, Nho giáo, Đạo giáo, mối quan hệ giữa Tam giáo với nhau và với văn hóa, xã hội, chính trị, tôn giáo tín ngưỡng,… thời kỳ nhà Mạc. Thông qua đó góp phần nhận thức sâu sắc và toàn diện hơn về Tam giáo thời kỳ nhà Mạc, đồng thời đề xuất những nhận định, đánh giá mới về một triều đại còn nhiều ý kiến tranh luận trong lịch sử.
Tọa đàm đã nhận được 10 bài tham luận của các nhà khoa học đến từ đơn vị học thuật, cơ sở đào tạo, cơ quan tổ chức trong nước như Viện Trần Nhân Tông; Viện Nghiên cứu Hán Nôm; Viện Sử học; Viện Nghiên cứu Tôn giáo; Ban Tôn giáo thuộc Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam,…
Phát biểu tổng kết, PGS.TS. Nguyễn Tiến Vinh cảm ơn các đại biểu đã quan tâm, đồng hành cùng Viện Trần Nhân Tông. Ông đánh giá cao sự chuẩn bị, đầu tư vào các bài tham luận, qua đó, các tham luận đã thảo luận hướng đến những nội dung: một là tư liệu và giá trị tư liệu về tương quan Tam giáo Phật – Nho – Đạo thời kỳ nhà Mạc; hai là Tam giáo Phật – Nho – Đạo trong mối quan hệ với chính trị, văn hóa, xã hội, tôn giáo tín ngưỡng thời kỳ nhà Mạc; ba là đặc điểm và xu hướng phát triển của tương quan Tam giáo Phật – Nho – Đạo thời kỳ nhà Mạc; cuối cùng là vai trò của nhà Mạc đối với xu hướng dung thông, hội nhập Tam giáo Phật – Nho – Đạo.
